De afgelopen periode heb ik de Rondleidtraining-, een cursus voor Verhalenvertellers gevolgd bij de Reinwardt Academie (https://www.reinwardt.ahk.nl/heritage-lab/rondleidtraining/). Er waren 20 deelnemers die samen een zeer gemêleerd gezelschap vormden. De lessen van een flink aantal (gast-)docenten zaten erg goed in elkaar en vonden plaats bij het Marine Terrein, het Scheepvaartmuseum, het van Goghmuseum en het Frans Hals museum. Ter voorbereiding op een les was er literatuur en na afloop moest er iedere keer een reflectieverslag voor je portfolio geschreven worden. Er zijn veel onderwerpen behandeld die momenteel ook in de museumwereld zeer actueel zijn zoals bijvoorbeeld: dekolonisatie, het slavernijverleden en inclusiviteit. Daarbij is ons een breed scala aan instrumenten aangereikt die ingezet kunnen worden tijdens het geven van een rondleiding om die beter te laten beklijven bij de deelnemers. Voor mijn examenrondleiding had ik het Scheepvaartmuseum als voorkeur locatie opgegeven en dat is gehonoreerd. De tijdelijke fototentoonstelling “Mens op Zee” bleek het meest aan te sluiten bij mijn familiegeschiedenis waarmee ik mijn rondleiding een persoonlijk tintje kon geven. Ik ben enkele keren gaan meelopen tijdens instaprondleidingen en heb het museum bezocht met medecursisten. Ook heb ik de tentoonstelling nog eens bezocht met vriend Erik en mijn vrouw Sasha die beiden goeie tips en feedback gaven. Vanwege het relatief korte tijdsbestek van een kwartier waarbinnen de examenrondleiding gegeven moest worden heb ik 3 onderdelen van de tentoonstelling uitgekozen in de flank waar het onderwerp de passagiers en niet de bemanning aan boord van schepen betrof. Het eerste onderdeel betreft twee foto’s (o.a. van fotografe Eva Besnyö) van slapende personen in dekstoelen aan boord van de SS Nieuw Amsterdam. Op het eerste gezicht lijkt het een serie, maar er zit 28 jaren en de tweede wereldoorlog tussen. Tijdens deze oorlog werden passagiersschepen geconfisqueerd door de geallieerden, van alle luxe ontdaan en gebruikt voor troepentransporten of als hospitaalschip ingezet. Het tweede deel van mijn rondleiding ging over een serie reclamefoto’s uit dezelfde perioden. Ditmaal betreft het afbeeldingen van alle mogelijke luxe van de 1ste klasse aan boord van de SS Nieuw Zeeland. Bij de foto van het zwembad hield ik een foto op mijn tablet van een achter oom die in dezelfde periode (vlak voor en tijdens de tweede wereldoorlog) badmeester was aan boord van de MS Oranje. Ook liet ik een foto zien van 3de klasse passagiers op het zonnedek. Die zaten er een stuk minder luxe bij…. De SS Nieuw Zeeland is tijdens de oorlog getorpedeerd door een Duitse onderzeeboot en gezonken nabij Gibraltar. De volgende serie betreft reclamefoto’s van een cruiseschip op de Middellandse Zee in de beginjaren ’70 met vrijwel alleen dames. De Libelle had deze reis georganiseerd voor haar lezeressen als feministische tegenhanger van het meer conservatieve damesweekblad de Margriet. Het massatoerisme kwam op gang en passagiersschepen werden steeds luxer gemaakt om de concurrentiestrijd aan te kunnen gaan met de burgerluchtvaart. Het verblijf op zee werd het doel op zich en niet meer de reis van A naar B. Bij een foto van een dame aan boord van het schip is op de achtergrond een reddingsboot te zien. Hier stelde ik de deelnemers (en examinatoren) van mijn groep de vraag of zij zelf wel eens een zeereis hebben gemaakt inclusief sloepenrol. Daarna speelde ik een geluidsfragment van een onderdeel van het telefoongesprek tussen de kapitein van de MS Costa Concordia en de commandant van kustwacht die hem uitscheldt en vertelt weer aan boord van het zinkende cruiseschip te gaan dat hij eerder als een lafaard verlaten heeft terwijl een groot deel van de passagiers nog aan boord is. Het laatste deel van mijn rondleiding betreft prachtige foto’s van Jonathan Kielkowski. Deze fotograaf heeft zonder toestemming foto’s aan boord van de MS Costa Concordia gemaakt nadat dit schip geborgen was. De paniek en chaos tijdens de ramp is voelbaar bij het bekijken van deze foto’s. Doordat het schip gekanteld is boven het rif is het onderscheid tussen stuur- en bakboord goed te zien. Stuurboord heeft namelijk 2 jaar onder water gelegen terwijl bakboord droog is gebleven. Mijn 4 medecursisten die ook voor het Scheepvaartmuseum hadden gekozen hielden dezelfde dag ook hun rondleiding. Het was erg leuk om te zien dat iedereen andere onderwerpen elders in het museum hadden gekozen en dat ieder een eigen unieke stijl hanteerde. Die middag hoorden wij dat wij allemaal geslaagd waren! Weer een nieuwe ervaring rijker en voor mij een mooie aanvulling op datgene waar ik al mee bezig ben; het geven van fotografieworkshops/ rondleidingen op De Nieuwe Ooster, in ARTIS, het historische centrum van Amsterdam en binnenkort wellicht meer....
0 Comments
In 2018 ben ik benaderd door schrijvend journalist Trudy Admiraal (https://redactieadmiraal.nl/) voor het verzorgen van foto’s voor een uitgave van het Stadsarchief over tatoeage en toezicht door de GGD van de gemeente Amsterdam. Ik heb vaker en met veel plezier samengewerkt met Trudy aan het vormgeven van dit soort themaboeken zoals “Het Stenen Archief” (zie: https://butterfoto.weebly.com/het-stenen-archief.html) en “Groene Vingers” (zie: https://butterfoto.weebly.com/100-jarig-bestaan-bond-van-volkstuinders.html). Dit keer kon ik al veel materiaal uit mijn eigen foto archief aanleveren maar waren er daarnaast ook portretten nodig van enkele privé personen en een medewerker van de GGD met tatoeages. Ook ben ik met een medewerker op pad geweest tijdens haar inspectie van diverse tatoeagestudio’s. De huidige strenge inspecties door de GGD zijn een gevolg van de geconstateerde onhygiënische omstandigheden bij tattoo artiesten in de rosse buurt van Amsterdam voorafgaand aan de jaren 80 van de vorige eeuw. Toen was het nog heel normaal dat een tatoeage naald wekenlang gebruikt werd totdat die bot werd en daarom vervangen diende te worden. Alle klanten werden schoongeboend met dezelfde spons uit een emmer bloederig water die pas aan het eind van de dag werd geleegd. Een potentiële bron van infectieziekteverspreiding dus…. Het was al bekend dat Hepatitis B op deze manier kon worden overgedragen, maar met de komst van HIV werd duidelijk dat we met een dodelijke ziekte te maken hadden en dat dit soort praktijken een halt moesten worden toegeroepen. De Amsterdamse tatoeëerders en GGD sloegen de handen ineen en waren daarmee de grondleggers van de huidige Nederlandse wetgeving. Dit heeft er samen met het toezicht van de GGD voor gezorgd dat de infectieziekten in ons land bijna nooit meer gerelateerd worden aan onhygiënisch tatoeëren. Voor de klant is dit uiteraard een heel prettig en veilig idee.
De lente schijnt vanaf morgen dan toch echt te gaan beginnen. De eerste bomen staan al vol met bloesem en vogels zijn druk bezig met het tonen van hun baltsgedrag. Dit laatste doet mij ieder jaar weer denken aan een bijzondere gebeurtenis die ik mocht meemaken bij de Oostvaardersplassen. Op dinsdag ga ik bij redelijk weer en dan het gehele jaar door met twee vrienden gewapend met camera’s en verrekijkers de natuur in. Velddag noemden zij dat al voordat ik mij bij hen aansloot en ik heb die benaming voor onze dagen in de natuur van hen overgenomen. Ieder seizoen heeft z’n charme en afhankelijk daarvan hebben wij steeds wisselende onderwerpen om te fotograferen en gebieden waar wij gaan wandelen. Onze favoriete onderwerpen voor bijvoorbeeld macrofotografie zijn de paddenstoelen in de herfst en insecten in de zomer Maar daarnaast heeft alles wat de natuur aandient onze interesse; zoals Koninkspaarden, vossen en bijzondere bloemen zoals wilde orchideeën. Onderweg naar zo’n natuurgebied bespreken wij vaak wat wij tegen hopen te komen. Zo gaf ik destijds (5 maart 2013 om precies te zijn) bij de Oostvaardersplassen aan het baltsgedrag van Futen te willen vastleggen. Overdag kwamen wij verschillende bijzondere dieren tegen zoals een Roerdomp verscholen tussen het riet, maar wij kregen geen enkele Fuut te zien. Omdat wij een mooie zonsondergang verwachten besloten wij die af te wachten. Ik sprak daarbij de wens om alsnog baltsende Futen maar dan bij ondergaande zon voor de lens te krijgen….. Het werd inderdaad een prachtige zonsondergang met een fel oranje kleur. Het was muisstil met af en toe alleen wat bekvechtende reigers die voorbij vlogen. Opeens kwamen daar twee Futen aangezwommen, alsof zij al die tijd achter de coulissen stonden te wachten om hun entree te maken! Het betrof een Futenvrouw en haar mannelijke soortgenoot. De volgende minuten zorgden zij met hun baltsgedrag voor een adembenemend schouwspel. Helemaal perfect, alsof het zo moest zijn en als een wens die in vervulling werd gebracht! Wishful thinking….. Regelmatig word ik als fotograaf gevraagd wat ik nu precies het leukste vind om te fotograferen. Dat vind ik best een lastige vraag om te beantwoorden. De fotografie kent natuurlijk ontzettend veel interessante onderwerpen. Denk maar aan architectuur, sport, natuur, landschappen, mode, producten etc.
Het maken van een fotografisch verslag van een belangrijke gebeurtenis geeft mij altijd veel voldoening. Portretteren van mensen en dieren ook. Als ik een keuze zou moeten maken, dan vind ik dat het leukste om te doen; portretteren (al dan niet als onderdeel van een reportage) van mensen of dieren. Helemaal mooi is het natuurlijk als een en ander gecombineerd kan worden! Dit is mij bij het fotograferen van huwelijken al een paar keren overkomen. Zo hadden Ron en Monique als locatie van de fotoshoot van hun grote dag het Muiderslot uitgekozen. Tijdens de voorverkenning op zoek naar fraaie plekken, wat ik altijd met een aanstaand bruidspaar doe, raakten wij in gesprek met de valkenier die daar aanwezig was. Het bleek mogelijk te zijn om het bruidspaar op de huwelijksdag zelf te portretteren met diverse vogels. Dit heeft, zeker in combinatie met deze historische omgeving, een toegevoegde waarde aan de fotoshoot opgeleverd. De valkerij was in de middeleeuwen een populaire jachtsport en zo waande het bruidspaar zich even terug in de tijd, met de foto’s als blijvende herinnering. Later bij voor bespreken van het huwelijk en het voor verkennen van de trouw locatie van Eddy en Kirsten had ik vernomen dat een grote Oehoe de ringen zou komen aanvliegen. De genodigden waren hier, voor het verrassingseffect, van tevoren niet van op de hoogte gesteld. Tijdens de ceremonie op de grote dag zelf moest ik dus extra alert zijn. Dus niet alleen om het jawoord vanuit de beste plek vast te leggen, maar ook “de ogen in mijn rug” goed open houden in afwachting van een valkenier met uil die “onverwachts” tevoorschijn zou komen. Op het moment suprême bleek maar weer eens dat dieren zich niet altijd laten leiden…. Het huwelijk vond plaats na de coronacrisis waarin nog maar amper en in kleine gezelschappen getrouwd was. De uil had dus een flinke rustperiode achter de rug en was het aanvliegen tussen genodigden enigszins verleerd. De bruidegom had zoals afgesproken een grote leren handschoen aangetrokken en daar voer in gelegd, maar de uil vloog er overheen het dak op om daar de rest van de dag te blijven zitten. ’s Avonds is de brandweer gebeld zodat de valkenier met behulp van hun lange ladder het dier kon ophalen. Uiteindelijk gaf dit voorval ook weer een extra toegevoegde waarde aan het huwelijk doordat de locale pers de brandweer was gevolgd en het daardoor zelfs het landelijke nieuws heeft gehaald! Alweer enkele jaren geleden werd ik door Ingrid Wijne, collega vrijwilliger bij ARTIS, benaderd met de vraag of ik de uitvaart van haar moeder zou kunnen fotograferen. Haar beide zusters zagen dit in eerste instantie niet zo zitten, maar gelukkig zag Ingrid het belang van het verkrijgen van de resultaten van een dergelijke fotoreportage wel in. Bovendien kende zij de kwaliteit van mijn foto’s en vond zij het hiervoor prettig al met mij vertrouwd te zijn.
Hoewel ik destijds al enkele jaren de herdenkingsplechtigheden voor De Nieuwe Ooster begraafplaats fotografeerde had ik nog niet eerder een daadwerkelijke uitvaart gefotografeerd. Ingrid had mij gevraagd of ik naast foto’s ook een video- en geluidsopname kon maken. De uitvaart startte in een kerk. Ik was ruim op tijd aanwezig om mijn tablet in het spreekgestoelte neer te leggen, een camera op statief op de juiste plek op te stellen en alvast in alle rust detailfoto’s te kunnen maken. Tijdens de ceremonie werkte ik vooral met een zoomlens om alles goed vast te kunnen leggen, maar ook om zo min mogelijk op te vallen. Na de kerkdienst werd de kist met de overledene met een auto naar de begraafplaats gereden om vervolgens door chique geklede dragers naar het graf gedragen te worden, gevolgd door een stoet met vrienden en nabestaanden. Na de plechtigheid bij de laatste rustplaats werden alle aanwezigen gevraagd zand over de neergedaalde kist te strooien. Hiermee kwam er voor mij een einde aan dit gedeelte van mijn opdracht die ik als heel bijzonder heb ervaren. Nadat ik enkele dagen later de geselecteerde en nabewerkte foto’s, video en geluidsopname bij Ingrid had aangeleverd kreeg ik hiervoor mooie complimenten van Ingrid. Edwin, nogmaals bedankt voor de prachtige fotoreportage die je gemaakt hebt van de uitvaartdienst en begrafenis van mijn moeder. Je hebt alles mooi en respectvol in beeld gebracht, met aandacht voor zowel het geheel als voor detail. Naar de video heb ik pas deze week gekeken en vind ik 'm ontroerend mooi...Mijn zussen en ik zijn er heel blij mee! Ingrid Wijne Van haar zus Irene kreeg ik vier dagen uit Londen later wellicht nog mooiere complimenten: Beste Edwin, heel erg bedankt voor de prachtige foto's en video van de uitvaart van onze moeder. Ik twijfelde om een fotograaf mee te nemen op zo'n intiem familie-evenement, maar ik merkte nauwelijks dat je er was, en ik sta versteld van de intimiteit, directheid en detail van de foto's. Een mooie, mooie herinnering aan een verdrietige maar belangrijke dag. Met dank van de familie Tuffrey (Irene Tuffrey, Londen, VK) Vooral de opmerking dat ik amper opgemerkt ben tijdens deze intieme familie gebeurtenis vind ik erg waardevol. Dit geweldige compliment, die ik later na het fotograferen van andere uitvaarten, vaker als terugkoppeling heb gekregen koester ik. Het is bij de meeste fotoreportages, in tegenstelling tot wat bijvoorbeeld veel persfotografen helaas laten zien, heel belangrijk integer en zo onzichtbaar mogelijk te werk te gaan en daarna toch de gewenste fotoresultaten aan te kunnen leveren. In december en januari verlicht Amsterdam Light Festival de stad Amsterdam. De 11de editie is alweer een volle maand bezig waarin, net zoals in andere jaren, weer veel foto’s gemaakt zullen zijn van de lichtkunstwerken. Voor liefhebbers van avondfotografie is dit evenement namelijk een uitgelezen kans om op pad te gaan met camera en statief. In januari 2015 heb ik daarbij een bijzonder avontuur beleefd!
Anita Nefkens, een collega vrijwilliger uit ARTIS had in dat jaar enkele lichtkunstwerken gefotografeerd en die foto’s op Facebook geplaatst. Eén van de publiekslievelingen was die editie het Ghostship, ook wel de Vliegende Hollander genoemd. Het Ghostship is geproduceerd door het Roemeense collectief Visual Skin. Zij creëerden de illusie van het zeventiende-eeuwse spookschip door een beeld te projecteren op twee elkaar kruisende loodrechte waterschermen. De foto die Anita daarvan had gemaakt werd door Visual Skin gedeeld op hun sociale media. Vervolgens werd zij benaderd door hun kreatief directeur Ioan-Mihai Baba met de vraag of zij in opdracht meerdere foto’s kon maken. Hij wilde hun lichtkunstwerk Ghostship vanuit andere hoeken gefilmd en gefotografeerd hebben dan tot dan toe gedaan was voor het 3D / holografisch effect. Hierop heeft Anita mij naar voren geschoven met de afspraak dat zij mij zou assisteren terwijl ik haar wat zou leren over avondfotografie. De tijd drong, want het lichtfestival van dat jaar liep al bijna ten einde en Ioan was ook al niet meer in Nederland. Het Ghostship lag tegeover het scheepvaartmuseum. Het was die hele week slecht weer met veel regen. Wij hadden een vrijdagavond geprikt om de opdracht uit te voeren omdat het dan, na eindelijk weer wat zon overdag, ook vroeg in de avond droog zou zijn. Via de organisatie van het Amsterdam Licht Festival hebben wij getracht toestemming te krijgen van het scheepvaartmuseum, om vanaf de steiger waar de replica van het VOC schip de Amsterdam aan ligt te mogen fotograferen en filmen. De sluitingstijd van het Scheepvaartmuseum is 17:00 uur en dan gaat het alarm aan. Op dat tijdstip ging in die periode de zon net onder en dan zou het dus ook pas nut hebben om de verlichting van de kunstwerken aan te doen. Indien wij toch op de steiger zouden klimmen dan zou het alarm afgaan en de daaropvolgende beveiligingskosten bij ons in rekening gebracht worden. Wij mochten er gelukkig wel aanleggen. Fotograferen en filmen moest dus vanaf een elektrisch bootje dat door de organisatie van het Amsterdam Light Festival was geregeld. Die zou om 17:30 uur voor ons klaarliggen. Toen wij even over 17:00 uur op de afgesproken locatie waren aangekomen bleek de accu van het bootje leeg (niet opgeladen)…. Oprechte excuses.... en na 1 1/2 uur wachten kwam er een ander bootje met een halfvolle accu. Op dat moment begon het ineens te waaien en flink te regenen. Omdat het de volgende dagen ook slecht weer zou worden besloten wij om toch maar een poging te wagen. Inmiddels had ik tijdens het wachten Anita het één en ander uitgelegd over avondfotografie. Fotograferen doe je in dat geval vanaf een statief vanwege de lange sluitertijden die deze vorm van fotografie met zich meebrengt. Een wiebelend bootje helpt daar niet bepaald bij....., vandaar ook mijn door het Scheepvaartmuseum niet gehonoreerde wens om vanaf de steiger te fotograferen. Wanneer je nooit met een bootje vaart is het best wel lastig manoeuvreren merkten wij direct. Deze sloep was ook nog eens zeer slecht verlicht wat wij niet alleen letterlijk te horen kregen van de schipper van een rondvaartboot, maar ook indirect door het vele claxonneren van andere grote boten met bezoekers van het Lichtfestival)..... Toen wij ondanks onze belabberde stuurmanskunst en de golven bij het scheepvaartmuseum waren aangekomen hebben wij de sloep aan enkele houten palen in het water vastgebonden. Op dat moment begon de Batavia ook nog eens, net niet in onze sloep, water te lozen... Het Ghostship was vanuit het door Ioan gewenste perspectief zeer slecht tot niet te herkennen. De beste foto's en video waren gewoonweg al genomen vanaf de plekken waar iedereen kon komen. Enkele dagen eerder was ik al een kijkje gaan nemen en had ik die opnamen (foto en video) al gemaakt. Door de regendruppels (constant wegvegend met een al snel drijfnatte doek) en bijkomende lensflare heen de opdracht "uitgevoerd". Hoewel wij ons goed aangekleed hadden liep het regenwater inmiddels via mijn nek mijn onderbroek in. Rond 19:30 uur voeren wij weer terug. Het voelde inmiddels 21:30 uur..... Thuis aangekomen droge kleren aangetrokken en snel aan de warme soep! Al met al een mooi fotografisch begin van 2015 met dit avontuur om nooit meer te vergeten! Op De Nieuwe Ooster in Amsterdam staat sinds juni 2015 een bijzonder monument dat ontworpen is door de kunstenaar Léon van Kuijk. Het monument is geïnspireerd op de David van Michelangelo. Het beeld is van spiegel-gepolijst RVS-staal gemaakt en weerspiegelt de omgeving en de bezoeker. Het is geplaatst op een hardstenen plateau waar de volgende tekst op staat: “Ter nagedachtenis aan hen die voor ons allen hun lichaam schonken aan de wetenschap.” Nabestaanden van deze mensen hadden tot de komst van dit gedenkmonument geen plek om hun dierbaren te gedenken. Ook ontbrak het hen aan een afscheidsritueel als onderdeel van het rouwproces. Na het overlijden wordt de overledene namelijk binnen 24 uur opgehaald door de afdeling Anatomie.
Nadat het lichaam gebruikt is voor onderwijs of onderzoek, gaan de stoffelijke resten naar het crematorium van De Nieuwe Ooster of De Nieuwe Noorder waar een deel van het as wordt uitgestrooid op het bosprieel achter het monument. Met de komst van het monument en een jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst, georganiseerd door Amsterdam UMC en De Nieuwe Ooster, wordt er in een belangrijke behoefte voorzien. Dit niet alleen voor de nabestaanden, maar ook voor de studenten en docenten die hiermee in de gelegenheid worden gesteld de lichaamsdonoren te eren. Dit is mij als fotograaf van deze herdenkingsplechtigheden al meerdere keren gebleken. Naast diverse emotionele gesprekken die ik tussen het fotograferen door heb gevoerd met nabestaanden ontving ik o.a. dit bericht in mijn mailbox: Ik wil u allereerst complimenteren met de mooie fotoreportage van de Herdenkingsbijeenkomst van de VU in de Koningskerk en de Nieuwe Ooster op 1 juni van dit jaar. Mijn partner is eind april overleden en de herdenkingsbijeenkomst heeft mij ontzettend goed gedaan. Ik vond de bijeenkomst respect- en sfeervol en het weer speelde daar ook een positieve rol bij. Naderhand werd ik door anderen op uw fotoreportage gewezen en ik kijk vaak nog even terug. - Anna Marijke Schreuder - Afgelopen voorjaar liep ik met een groep deelnemers van de fotografieworkshop, die ik op De Nieuwe Ooster geef, langs het monument waar een echtpaar zat. De vader van de vrouw was vorig jaar overleden en hij had zijn lichaam ter beschikking gesteld van de wetenschap. Het echtpaar kon helaas niet aanwezig zijn bij de geplande herdenkingsplechtigheid en was daarom nu maar alvast vanuit Purmerend gekomen. Ik heb hen mijn visitekaartje gegeven zodat zij de foto’s van voorgaande jaren konden bekijken. Dit stelden zij zeer op prijs. Toen zij nog in Amsterdam woonden kwamen ze geregeld op De Nieuwe Ooster om daar te wandelen. Ze waren van plan om dat weer te gaan doen nu zij wisten dat de as van haar vader daar is uitgestrooid en nu ook weer hebben gezien hoe mooi het er is. Toen het echtpaar wegliep heb ik een integere foto van hen gemaakt in de verte. Die heb ik vervolgens samen met een verslagje van deze ontmoeting naar Eliane Kaaij, mijn contactpersoon van het VUmc, gemaild. Zij schreef mij “super mooi” terug als fijne reactie. Enkele dagen later kreeg ik ook nog een prachtige reactie van Alexander Bijnsdorp, de coördinator van het anatomisch lab: “Bedankt voor het delen van de ontmoeting en de prachtige foto. Deze informatie geeft ons een kijkje in een wereld die zich vaak aan ons als docenten onttrekt. Het stemt tot denken en dankbaarheid”. Voor mij als fotograaf en mens is het iedere keer weer zeer speciaal om getuige te mogen zijn van dit soort bijzondere momenten en de herdenkingsplechtigheden op De Nieuwe Ooster fotografisch te verslaan: Zie bijv.: https://www.youtube.com/watch?v=9kXmzZstyAo Mijn hele leven ben ik al gefascineerd door fotografie en foto's. De mogelijkheid om momenten te kunnen vastleggen en om te zetten naar herinneringen. Het weergeven van een tijdsbeeld. In mijn familie zijn gelukkig erg veel oude foto's bewaard gebleven. Als kind vond ik vooral de exemplaren op karton erg interessant en vroeg ik mijzelf af wie die mensen waren die daarop geportretteerd staan. Begin jaren 90 heb ik een oude foto van mijn opa in de jaren 20 van de vorige eeuw opgestuurd naar het Amsterdams Dagblad. Nadat die foto geplaatst was ben ik in contact gekomen met een vrouw die veel van stamboomonderzoek af wist. Zij heeft mij geholpen bij het onderzoek naar mijn voorouders en geadviseerd om mijn ouders en in leven zijnde grootouders "het hemd van het lijf te vragen" over de bij hen bekende familiegeschiedenis. In die periode heb ik ook zeer veel archieven bezocht (veel van die informatie is tegenwoordig op internet terug te vinden). Zo weet ik van alle personen op de oude foto's in mijn familie niet alleen wie dat waren (met bijbehorende data), maar heb ik mijzelf ook een goed beeld kunnen vormen over hun leven. Hieronder een voorbeeld van het leven van enkele generaties van mijn voorouders die vanuit de Zaanstreek naar Amsterdam zijn verhuisd (waar ik uiteindelijk ook geboren ben).
Jan, zoon van doopsgezinde Jan Butter en Stijntje de Leeuw, geboren op 11-10-1842 in de Krabbelbuurt (nu J.J. Allanstraat) in Westzaan. Het leven in die tijd was zwaar. Vader Jan was kanonnier op de Citadel van Antwerpen tijdens de onafhankelijkheidsstrijd van de Belgen en arbeider van beroep. Hij stierf op 48 jarige leeftijd en Stijntje is niet ouder geworden dan 46. Wanneer zoon Jan als kind niet luisterde dan kreeg hij “de pantoffel met stalen neus” naar zijn hoofd gegooid. Zijn eerste beroep was lakmoeswerker. De lakmoesindustrie werd toen op kleine schaal in de Zaanstreek uitgeoefend. Lakmoes is een organische blauwe kleurstof, gemaakt door korstmossen met rottende urine in contact te brengen. Dit gebeurde in de open lucht. Wonen en werken bij zo’n bedrijf was haast onmogelijk. In de Krabbelbuurt stond destijds blauwselmolen De Blauwe Hengst. Na eerder van militaire dienst vrijgesteld “uithoofde van te klein te zijn” heeft hij zich op 13-2-1867 bij het koloniaal werfdepot in Harderwijk vrijwillig aangemeld als soldaat voor Nederlands Indië voor zes jaren met 200 florijnen handgeld. In het militair stamboek staat zijn uiterlijk beschreven met o.a. een ovaal gezicht, lichtbruine ogen, wipneus, ronde kin, blond haar en klein litteken op de bovenlip. Lengte inmiddels 179 cm! Zijn broer Willem is hem al in 1859 voorgegaan en broer Jakob volgt ook. Laatstgenoemde sterft op 15-12-1867 te Weltevreden. Jan verlaat na krijgsverrichtingen op Bali en Atjeh op 30-3-1880 de militaire dienst. Hij is met een zeilschip om Kaap de Goede hoop gekomen, maar vaart met een stoomschip door het Suezkanaal naar Nederland terug. Daar vestigde hij zich in Wormerveer, werd nachtwachter van beroep en trouwde op 10-7-1881 met weduwe Trijntje Valk, moeder van 3 kinderen van 2 overleden echtgenoten. Jan Butter en Trijntje Valk krijgen samen nog 2 kinderen. Dochter Christina in Wormerveer en zoon Jan in Amsterdam, waar zij 2-2-1885 zijn gaan wonen. Jan Butter wordt winkelier van beroep. Samen met Trijntje had hij meerdere kruidenierszaken en één comestibles zaak. Wanneer zoon Jan gepest werd door kinderen op straat gaf vader Jan hem het hakmes waar hij de kaas mee stond te snijden en zei: “hier, hak ze maar in elkaar!”. Iedere maand ging hij gekleed in zijn KNIL uniform zijn militair pensioen ophalen. Veelal kwam hij zonder geld weer retour. Uitgeleend aan en opgedronken met zijn oude strijdmakkers. Jan stierf in 1917 berooid op 74 jarige leeftijd. Trijntje Valk volgde hem 5 jaren later. Van kleins af aan ben ik al gek van dieren. Toen ik geboren werd hadden mijn ouders twee honden en daarna volgde er van alles; wandelende takken, tamme ratten, schildpadden, kameleons, leguanen etc. In dierentuin ARTIS was ik vrijwel wekelijks te vinden om mijzelf te verwonderen over alle dieren die daar leefden. Eén van mijn favoriete tv-series was James Herriot, over een Engelse veearts. Andere kinderen wilden steevast piloot of brandweerman worden, mijn wensberoep was dierenarts. Ik zag mijzelf, als ik later groot was, wel rondscheuren in een Jeep met mijn hond en bruinleren artsenkoffer achterin, op weg naar een ziek dier dat ik beter ging maken! Op mijn kamer leefden zodoende allerlei dieren die ik had gered en opgekalefaterd. Een waterschildpad met ontstoken ogen die ik genezen heb door die te deppen met theezakjes. Een kauwtje dat nog niet kon vliegen en achterna gezeten werd door de buurtkatten. Een egel die midden in de winter niet in slaap rondliep. Zelfs onze eigen dierenarts kwam met een gewonde landschildpad aanzetten. Er was met hem door kinderen gevoetbald en de dierenarts wist dat hij bij mij in goede handen zou zijn.
Helaas bleek ik op de middelbare school niet erg goed in vakken zoals wiskunde, scheikunde en natuurkunde. Vakken die toch wel belangrijk bleken te zijn om voor dierenarts te kunnen gaan studeren. Het andere noodzakelijke vak; biologie zat wel in mijn eindexamen pakket, maar ook daarvan vond ik het onderdeel erfelijkheidsleer eigenlijk al veel te wiskundig. Na het VWO ben ik rechten gaan studeren omdat ik daarmee nog alle kanten op kon. Dat leek mij wel handig gezien het feit dat ik op dat moment geen andere wensberoepen bedenken kon. Vervolgens heb ik eerst in de ICT en daarna jarenlang in de sociale dienstverlening gewerkt. In de loop van de jaren ben ik mijn creatieve kant gaan ontdekken, met name in de richting van de fotografie. In 2011 heb ik ARTIS een email gestuurd met enkele van mijn dierenfoto's en de vraag of zij behoefte hadden aan een fotograaf vrijwilliger. De ARTIS-fotograaf zag potentie in mijn foto's. Omdat hij de daarop volgende maand met vakantie ging werd mij gevraagd of ik het aandurfde om de geboorte van een olifantje te fotograferen. Natuurlijk wilde ik dat doen. Dit was een onvergetelijke belevenis en er zijn er nog vele gevolgd. Zo heb ik een fotoverslag mogen maken van het inbrengen van een contactlens bij de olifant Win Thida. Dit bleek nog nooit te zijn gedaan en is over de hele wereld als nieuwsbericht is verspreid. Ik heb naast een chimpansee die onder narcose was gebracht voor een medisch onderzoek staan fotograferen. Ook heb ik onder de mannelijke onechte gaviaal gehangen om foto's te maken toen er sperma bij hem werd afgetapt voor een kunstmatige inseminatie poging. Bij ARTIS heb ik vele bijzondere momenten vast mogen leggen en wat mij betreft mogen er nog vele volgen. Via een omweg ben ik op deze manier namelijk toch betrokken bij het werk dat ik als kind altijd graag wilde gaan doen! |
AuteurEdwin Butter Archieven
April 2024
Categorieën |